1 - David Bowie “Blackstar” (Columbia Records)

Θυμάμαι τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές κάποιες πρώτες αντιδράσεις στην κυκλοφορία του ομώνυμου τραγουδιού. Παρακμή έλεγε ο ένας, αντιγραφή Radiohead έλεγε ο άλλος, γενικά αισθανόσουν εκτός πραγματικότητας, γιατί μουσικά επρόκειτο για ό,τι πιο περιπετειώδες, εφευρετικό και full-on ανανεωτικό έκανε ο Bowie από τα χρόνια του "Outside". Κανείς από εμάς όμως δεν είχε καταλάβει πως ο David Bowie έστηνε μια τελευταία performance από τον θάνατο του, τον οποίο μετέτρεψε σε conceptual art για να μας αποχαιρετήσει. Με άλλα λόγια, το μεγαλείο του καλλιτέχνη συνάντησε το ανθρώπινο αντίστοιχο του. Και αυτή η συνάντηση ήταν τόσο καρποφόρα, τόσο ουσιαστική, που δε θα μπορούσε να είχε έρθει παρά μόνο λίγο πριν το τέλος.

2 - Nick Cave “Skeleton tree” (Bad Seed ltd)

Όχι πως χρειαζόταν να το εξηγήσω από την αρχή, αλλά τούτη εδώ η λίστα δεν αποτελεί κάποιο ευαγγέλιο, ούτε έχει, επιτηδευμένα, μια "διογκωμένη" ματιά. Αυτοί είναι οι δίσκοι που με άγγιξαν περισσότερο φέτος. Και δε ξέρω τι θέση θα είχε στη λίστα το "Skeleton Tree", ένας δίσκος για την απώλεια ενός παιδιού, αν δεν ήμουν πατέρας ο ίδιος. H φάση είναι πως ο Nick Cave θα μπορούσε να περιμένει. Να αφήσει το χρόνο να κυλίσει μέχρι ένα επόμενο άλμπουμ. Μετά το θάνατο του 15χρονου γιου του, σίγουρα δεν ήταν πολλοί εκείνοι που περίμεναν να τον δουν σύντομα στη σκηνή. Μπορούσαμε να περιμένουμε. Να πάρει κάποια χρόνια μακριά μας για να θρηνήσει, να περάσει χρόνο με την οικογένειά του, με τους δικούς του, με την απώλεια. Επέλεξε να μη το κάνει. Και νομίζω πως πρέπει να τον ευχαριστήσουμε γι αυτό. Τούτη η σπαρακτική καταγραφή θλίψης γέννησε το πιο στοιχειωμένο άλμπουμ του. Και απο κει που πάντα αναζητούσε έμπνευση στο θάνατο, τώρα, ως άμεσα "εμπλεκόμενος" παρατηρητής, αφήνει στην άκρη το χιούμορ και την αυθάδεια, σε ένα συνταρακτικό ταξίδι συμφιλίωσης με ό,τι πιο τραγικό μπορεί να συμβεί σ' έναν άνθρωπο. Και πολλά είπα, νομίζω.

3 - Leonard Cohen “You Want It Darker” (Sony)

Λίγο μεταξύ μας, το λέγαμε. Ρε σεις, ωραία τα άλμπουμ που βγάζει τελευταία ο Leonard Cohen, αλλά αισθάνεσαι λίγο σα να συνομιλείς με έναν καλοσυνάτο γέρο σοφό. Γιατί ήμαστε κι εμείς που εκτιμήσαμε πολύ αυτή την δυστοπική ματιά πάνω στην ανθρωπότητα, όπως αυτή εκφράστηκε από τον ίδιο στα μέσα της δεκαετίας του '80. Πείτε το βιωματικό κόλλημα ρε παιδί μου, μας έθρεψε αυτό, οδηγώντας μας κάπου που, εκείνα τα χρόνια, δύσκολα θα πηγαίναμε από μόνοι μας. Το πιο πικρό αστείο όμως, μας το φύλαξε για το τέλος: Με αφορμή τον επικείμενο θάνατο του, στήνει μαζί με το γιο του ένα "αντίο" κοιτάζοντας κατάματα τόσο τη ζωή του όσο και το μεγάλο κενό μπροστά. Που εκεί τελικά, μας λέει, υπάρχει ένα φως. Βαθιά στο τέλος της γραμμής. Αρκεί να προλάβεις να ζήσεις πριν πεθάνεις. 

4 - Ital Tek “Hollowed” (Planet Mu)

Έχω τον Vangelis στη λίστα, έχω και τον Jon Hopkins σε μια προηγούμενη, σκάει και αυτό το άλμπουμ με τον Ital Tek να αφήνει λίγο τους dance ρυθμούς για να φτιάξει ένα διαστημικό dubstep που κυριολεκτικά αψηφεί τη βαρύτητα. Ένας ηλεκτρονικός ήχος δηλαδή, άκρως συναισθηματικός και, με έναν απροσδιόριστο τρόπο, σχεδόν "βιωματικός". Κάπου πέτυχα και τον όρο "chillwave" αλλά, στ' αλήθεια, δεν έχει και πολύ σημασία ο στυλιστικός προσδιορισμός του. Το "Hollowed" είναι ένας δίσκος που προκαλεί τη φαντασία του ακροατή του. Ένας δίσκος δηλαδή που του επιτρέπει να ονειρευτεί.  Σπάνιο στις μέρες μας, I tell you. 

5 - Οδός 55 (άτιτλο) (Self Released)

Όταν βιώνεις την αστική μιζέρια από πρώτο χέρι, σε μια Ελλάδα μεταπολιτευτική, απογυμνώνεις τους μελωδικούς δρόμους και καταγράφεις την πραγματικότητα σου αναζητώντας την ποίηση εκεί που οι άλλοι φτύνουν. Όταν όμως έρχεσαι 30 χρόνια μετά, να μιλήσεις για το εξίσου γκρίζο σήμερα, τότε επιστρέφεις σε αυτές τις μουσικές αναφορές (και αναφέρομαι στην Ελληνική σκηνή του new-wave και post-punk των 80s - όχι πως οι αναφορές στην διεθνή "ιστορία" του χώρου απουσιάζουν) και εντοπίζεις μέσα τους μια επική συχνότητα που τελικά αναδεικνύει και την ευαισθησία που μας ξέφευγε τότε, αλλά και την πικρία που, αποτυχημένα, κάνουμε πως αγνοούμε. Δίσκος - ογκόλιθος.

6 - King Dude “Sex” (Van Records)

Μεγάλο τσογλάνι ο Thomas Jefferson Cowgill. To "Sex" είναι όσο χοντροκομμένα προκλητικό όσο και ο τίτλος του, αλλά είναι αυτή ακριβώς η στάση που κάνει το ατμοσφαιρικό deathrock του να σουλατσάρει έτσι αγέρωχο από τους διαδρόμους των Dead Moon και των Cramps σε αυτούς της βρετανικής ψυχεδέλειας και του dark wave, δίχως ποτέ να αισθάνεσαι εκτός - ηχητικού - τόπου. Ένα εριστικό βλέμμα, ίδιο με αυτό που συναντάς στους πιο "κινηματογραφικούς" ήρωες του αρχέγονου rock'n'roll δηλαδή. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

7 - The Drones “Feelin Kinda Free”Death Grips “Bottomless pit” (Third Worlds - Harvest)

  Είναι γεγονός πως η μουσική σκηνή της Αυστραλίας παραμένει ένας ενεργός μουσικός τόπος γεμάτος νέους ήχους, περιπετειώδεις τάσεις και εκπλήξεις. Οι The Drones όμως, με το τόσο χαρακτηριστικό garage rock των πρώιμων ηχογραφήσεων τους, επέδειξαν μια μοναδική εξέλιξη μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν - ενίοτε και σε σχεδόν avant-garde μονοπάτια, διατηρώντας όμως ανέπαφη μια αλητεία που επιβιώνει δίπλα στις πιο περίτεχνες ενορχηστρώσεις. Λίγο πιο μακριά από το οργανικό feeling του προηγούμενου εκπληκτικού "I see seaweed" (βλέπε: Καλύτερος δίσκος του 2014), με ηλεκτρονικά στοιχεία εφευρετικά όσο και παράφωνα και στίχους επίμονα εξομολογητικούς, το "Feelin kinda free" (τι τίτλος!) εσωκλείει τη σταθερή ματιά τους απέναντι στην ανθρωπότητα, αυτή τη φορά λίγο πιο "σοβαρή", λίγο πιο αποφασισμένη. Εννοείτε πως δεν το βάζεις να παίξει για να καλοπεράσεις. Αλλά για να εκτιμήσεις αυτή την ποιητική ειλικρίνεια. 

8 - Radiohead “A moon shaped pool” (XL Recordings)

I’ll drown my beliefs 

To have your babies 

I’ll dress like your niece 

And wash your swollen feet 

Just don’t leave 

Don’t leave

I’m not living

I’m just killing time

Your tiny hands

Your crazy kitten smile

Just don’t leave

Don’t leave

And true love waits

In haunted attics

And true love lives

On lollipops and crisps

Just don’t leave

Don’t leave

9 - Bölzer “Hero” (Iron Bonehead)

Στο χώρο του ακραίου metal, κανείς δεν το πήγε μακρύτερα από τους Ελβετούς Bölzer. Όχι επειδή ανακάλυψαν νέα επίπεδα αγριότητας, ούτε επειδή αποδόμησαν πλήρως το ιδίωμα για να το ξαναχτίσουν. Η σταθερή ματιά απέναντι στο Έπος υπάρχει και εδώ, όπως υπάρχει στα σπουδαία άλμπουμ του ιδιώματος. Τι αλλάζει λοιπόν εδώ; Το συναισθηματικό κέντρο βάρους, που είναι λίγο μετατοπισμένο. Ο Ήρωας εδώ δε διακατέχεται από έναν κάποιο ευγενή ρομαντισμό. Η πίκρα του βάζει φρένο στις "τραγουδιστές" μελωδίες και τις αρχαϊκές συγχορδίες. Πλήκτρα δεν υπάρχουν, και τα - λίγα, αλλά προσεκτικά - μελωδικά φωνητικά ακούγονται περισσότερο σαν λυγμούς. Και στο επίκεντρο μια απολύτως επιβλητική Κιθάρα που ακούγεται σαν ζωντανός οργανισμός. Είπαμε, κανείς δεν το πήγε μακρύτερα φέτος. 

10 - Κτίρια Τη Νύχτα “Συγκεκριμένα Διαμερίσματα” (Inner Ear)

"Με ποιους είσαι ρε; Με μας ή με τους άλλους;"

Κάθε τραγούδι αυτού του σπουδαίου δίσκου μοιάζει να συγκρατείται μετά βίας όρθιο, ένα στάδιο πριν την αποσύνθεση. Μέχρι όμως να φτάσουμε στο τέλος τους, κάθε φορά, μας αποκαλύπτεται μια λυτρωτική αμεσότητα. Μιλάμε δηλαδή για μια τέχνη που κατέχουν μονάχα οι μεγάλοι τραγουδοποιοί. Και η αλήθεια είναι πως για τα "Συγκεκριμένα Διαμερίσματα", με την πικρή - και εξίσου τρυφερή - ειρωνεία και την αφηγηματική τους νοσταλγία ("Οι συμμαθητές μου / που θα γίνουν κι αυτοί / σαν εκείνους που σήμερα μισούνε" ακούγεται στο "Καθώς Ξημερώνει Η Δευτέρα"), θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά. Οι χαρακτηριστικές αναφορές τους άλλωστε (από τους Στέρεο Νόβα και τις Τρύπες μέχρι το Διονύση Σαββόπουλο αλλά και ολόκληρο το αθηναϊκό new-wave ρεύμα των 80s) μοιάζουν να στοιχειοθετούν μια εντυπωσιακή λίστα. Προσωπικά "ακουσα" μέχρι και Al Kooper εδω μέσα. Το επιμύθιο όμως μένει σταθερά ίδιο, ό,τι κι αν ειπωθεί: αυτός ο δίσκος ανήκει στις κορυφές της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής. Και περιμένω να περάσω πολλά χρόνια μαζί του, καθώς θα μεγαλώνουμε παρέα.

11 - Swans “The Glowing Man” (Young God Records)

Μαζί με τους Ulver (που επίσης έβγαλαν ωραίο δισκο φέτος), οι Swans πρέπει να είναι η πιο περιπετειώδης (και επαρκώς προβεβλημένη) μπάντα στο σημερινό μουσικό στερέωμα: Από τις απάνθρωπες θορυβώδεις εκρήξεις των πρώτων κυκλοφοριών τους, στην υπόκωφη - και, ακριβώς γι αυτό, αβάσταχτη - μελαγχολία που έφερε στη μπάντα η άφιξη της Jarboe και, απο κει, στα επιβλητικά ηχητικά τείχη των τεσσάρων τελευταίων άλμπουμ τους (βάζω μέσα και το My Father Will Guide Me up a Rope to the Sky του 2010 μιας και εκεί ξεκινά η τελευταία τους μετάβαση). Απ' ότι φαίνεται, ο Gira βαρέθηκε ξανά: το "The glowing man" είναι η τελευταία συνθετική δουλειά αυτού του συγκεκριμένου line-up. Ένας αποχαιρετισμός λοιπόν. Και η φόρμουλα είναι απλή: μια επίμονη μουσική φράση, μινιμαλιστικά (αλλά και σφιχτοδεμένα) εκτελεσμένη, με συνεχιζόμενες μουσικές στρώσεις που, προοδευτικά, οδηγούν κάθε κομμάτι σε ένα εκρηκτικό κρεσέντο, μετατρέποντας το, απο χαλίκι, σε τιτάνιο τείχος θορύβου. Κι όμως, εδώ η συνταγή μοιάζει να έχει αναθεωρηθεί. Οι κορυφώσεις είναι πιο φυσικές, Οι σχέσεις των τραγουδιών πιο οργανικές. Και οι κύκλοι, πιο φυγοκεντρικοί - άρα και λιγότερο αυτοκαταστροφικοί. Αν όντως αυτό είναι το τελευταίο άλμπουμ γι αυτή την εκδοχή των "Swans", δε θα μπορούσαν να μας αποχαιρετίσουν καλύτερα.

 

12 - Death Grips “Bottomless pit” (Third Worlds - Harvest)

Το νεο trend στο μουσικό τύπο σήμερα είναι η αναφορά στην "επιστροφή της αφροαμερικάνικης μουσικής" - μόνο που οι περισσότεροι άξιοι εκπροσωποι της βγάζουν δισκάρες εδώ και χρόνια. Όπως αυτοί εδώ, που με βάση το hip hop φτιάχνουν ένα χαρμάνι από κάθε ακραίο παρακλάδι της νεότερης μουσικής ιστορίας - και δεν αστειεύονται: Όταν το χαριτωμένο pop intro του εξαίσια τιτλοφορούμενου "Giving bad people good ideas" κάνει στην άκρη για να σκάσει η grindcore χειροβομβίδα που αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά του, η καθολική επίθεση προκαλεί σοκ: Άκουσα το δισκο με πολλους αξιοσέβαστους φίλους, και κάθε φορά, το σαγόνι τους έπεφτε στο πάτωμα. Οι βιτριολικοί στίχοι είναι επίσης εδώ, πιο ακραίοι κι από death metal αφηγήσεις κανιβαλιστικού προσανατολισμού. Με άλλα λόγια, επικίνδυνη μουσική. Ξέρετε, καρδούλες και τέτοια.

13 - King Gizzard and the Lizard Wizard “Nonagon Infinity” (Ato)

Μια νευρόσπαστη garage λούπα (κάθε τραγούδι εδώ οδηγεί, μουσικά, στο επόμενο, με την εκπνοή του τελευταίου track να "κουμπώνει" ηχητικά στην εισαγωγή του άλμπουμ) που προκαλεί αναφιλητά, το "Nonagon Infinity" είναι ένα κυριολεκτικά εκρηκτικό άλμπουμ, από αυτά που δε θες να βγάλεις απ' το πικάπ (ο δίσκος έπαιζε σπίτι για βδομάδες). Το απίστευτο είναι πως οι θεόμουρλοι Αυστραλοί γκαραζιέρηδες ηχογραφουν ασταμάτητα νέο υλικό: ισχυρίζονται πως θα κυκλοφορήσουν τέσσερα ολοκληρωμένα άλμπουμ μέσα στο 2017. Σχεδόν ανησυχώ.

14 - Iggy Pop “Post Pop depression” (Loma Vista Recordings)

Μυσταγωγία με το καλημέρα σας: "I want to break into your heart / I want to crawl under your skin". Μια βρώμικη κιθάρα, ένα άρρωστο synth και η ηδονικά τρεμάμενη φωνή του Iggy Pop πατούν στις ίδιες νότες, και εσύ αισθάνεσαι λίγο σαν αυτόπτης μάρτυρας σε συναντηση τιτάνων. Ε, αυτό συμβαίνει. Γιατί δίπλα στον Iggy κοντοστέκεται ο Joshua Homme των Queens of the Stone Age, πιθανότατα ό,τι καλύτερο μπορούσε να τύχει στον πρώτο. Γιατί αυτό το γνήσιο road feeling όπως εκφράζεται από την κιθάρα του Homme έρχεται και γατζώνεται στο γρέζι της φωνής του. Γιατί πίσω από το στιβαρό rhythm section διαφαίνεται μια συνθετική ευαισθησία που παραπέμπει μέχρι και στον David Bowie. Και γιατί o Iggy δηλώνει πως δεν πρόκειται να ξαναηχογραφήσει δίσκο. Να τον πιστέψουμε;

15 - Savages “Adore Life” (Matador)

Απεγνωσμένο, επιθετικό αλλά και πλήρως συνειδητοποιημένο, το "Adore Life" σε πιάνει από τα μούτρα με το "The Answer" με ένα μπαράζ επιθετικών ριφ, "σπαστικών" ρυθμών (η Fay Milton είναι μεγάλη ντραμάρα) και κολλητικών γυρισμάτων. Πίσω όμως από την αιχμή του, το άλμπουμ είναι και ανοιχτά "τρυφερό", χρησιμοποιώντας την οξύτητα και την επιθετικότητα του σύγχρονου post-punk ήχου για να ανασύρει αυτές ακριβώς τις ιδιότητες. Είναι επίσης και χαρακτηριστικά Λονδρέζικος δίσκος: τα περάσματα που οδηγούν στο ρεφρέν του "Adore" χρωστούν την υπαρξη τους στον Johnny Marr, και οι φωνητικές γραμμές της Beth, στον Morrisey. Δε σας χάλασε. 

16 - Hail Spirit Noir “Mayhem in Blue” (Dark Essence Records)

"Βαθιά η ρίζα του κακού": Από αβλεψία ξέχασα να τους προσθέσω στη περσινή λίστα, αλλά δουλεύουν ασταμάτητα και όχι μόνον αυτό, εξελίσσουν κιόλας διαρκώς τον ήχο τους, που ξεκινά από δυο, φαινομενικά αταίριαστες αφετηρίες: Το νορβηγικό (κυρίως) black metal και το ψυχεδελικό ροκ, όπως αυτό άνθησε στα τέλη των 60s. Στο τρίτο δίσκο τους τώρα, οι κιθάρες έρχονται λίγο πιο πάνω στη μίξη, παραμένουν όμως χαρακτηριστικά ευδιάκριτες (το χέρι στο distortion είναι σταθερά ελαφρύ) με τις παρεμβάσεις των πλήκτρων (με κύριο πρωταγωνιστή το hammond) να ρίχνουν το βλέμμα στο παρελθόν. Τι επιβιώνει λοιπόν από το black metal; Μα η χαιρεκακία του, όπως αυτή συναντάται σε άμεσα αναγνωρίσιμες συγχορδίες που σίγουρα θα χάριζαν στον Fenriz μερικά χαμόγελα. Δώστε βάση στο εναρκτήριο "I mean you harm" για μια πρώτη επαφή - το βινύλιο μόλις κυκλοφόρησε, μαθαίνω.

17 - Preoccupations “Preoccupations” (Jagjaguwar)

Αφού είδαν κι απόειδαν, οι Καναδοί Viet Cong αποφάσισαν να αλλάξουν το όνομα τους, συμπληρώνοντας φυσικά την απαραίτητη Δήλωση Κοινωνικών Φρονημάτων για τους πολιτικορθοταλιμπάν. Ανάλογα "προσβάσιμο" ήταν και το ομότιτλο (πάλι!) άλμπουμ που ακολούθησε: η παραγωγή εδώ βάζει σε τάξη το ρυθμικό χάος που ενίοτε παραμόρφωνε τα πάντα, και αφήνει τις μελωδίες και τους απόηχους του να αναδυθούν στην επιφάνεια ενός καθαρά post-punk τοπίου που καταγράφει με δημιουργική πιστότητα αυτή τη συλλογική αίσθηση υπαρξιακού αδιεξόδου - σε γκρίζες, αρκούντως αστικές δηλαδή, αποχρώσεις. Στο σημερινό μουσικό τοπίο ανθούν τέτοιου τύπου "αναβιώσεις", οι Preoccupations όμως είναι the real thing. 

18 - Lucinda Williams “The Ghosts of Highway 20” (Highway 20)

Μια αλυσίδα ιστοριών με απόκληρους ήρωες, κάτοικοι όλοι τους ενός σύμπαντος που η Lucinda Williams γνωρίζει "like the back of my hand", όπως ακούγεται να τραγουδά στο υπέροχο ομώνυμο κομμάτι. Αλυσίδα που "κλείνει" με δυο διασκευές πάνω στις οποίες αντανακλώνται δυο θρυλικές μορφές αλλά και δυο σημαντικά, ιστορικά μιλώντας, σημεία αυτού που αποκαλούμε "Americana": το "Factory" του Bruce Springsteen αλλά και το "House of Earth" του Woody Guthrie. Το "The Ghosts of highway 20", σχεδόν "γδαρμένο" από τον ήλιο και πνιγμένο στη σκόνη, αποτελεί μια απο τις καλύτερες δουλειές της - ίσως γιατι αποτελεί μια από τις πιο προσωπικές. Γιατί, τιμώντας την στιχουργική παράδοση της Americana (που στήνει συχνά οδικού τύπου αφηγήματα), η Lucinda επιστρέφει στις νότιες ρίζες της, στα πατρικά της χώματα. Θρηνεί τους γονείς της, νοσταλγεί παλιούς αγαπημένους, αλλά και τη νεότητα της ακόμα, στο "I Know All About It" και αφιερώνει στον ποιητή πατέρα της το "If there's a Heaven". Ε πως να το κάνουμε, είναι αδύνατο να μη λυγίσεις. Κι αν δε σου συμβαίνει, νομίζω πως δε θέλω να σε ξέρω.

19 - Vagina Lips “Athanasia” (Self Released)

Ανάμεσα στο shoegaze των 90s και το τωρινό retrowave (που ούτως η άλλως ριζώνει στα 80s), ο Jimmy των Psychedelic Trips to Death ηχογραφεί εξ ολοκλήρου ένα άλμπουμ που πιάνει αυτές τις δυο άκρες και τις επανασυνδέει με τη δεξαμενή εκείνη απ' όπου ξεπήδησαν όλα: η μελαγχολία των Joy Division (το beat του υπέροχου Born to Live παραπέμπει ευθέως στο "New Dawn Fades"), η οργή των Husker Du ("Lifestyle Motherfuckers You Are Killing Me") αλλά και η "λοξή" αθωότητα της Siouxsie ("Unlove you"). Και εντάξει όλα αυτά, δεν είναι δύσκολο για τους μουσικόφιλους σήμερα να κατεβάσουν από το κεφάλι τους μια χούφτα μουσικές αναφορές ακούγοντας έναν δίσκο όπως εγώ, καλή ώρα, και φυσικά το ίδιο ισχύει για πολλούς μουσικούς που τις πετούν άστοχα στις συνθέσεις του ως "τυράκι" για τους τελευταίους - όχι, το εντυπωσιακό της υπόθεσης έγκειται στο τελικό αποτέλεσμα: Το "Athanasia" είναι αποστομωτικά ομοιογενές όσο και εμπνευσμένο, με μια παραγωγή που στάζει reverb και νοσταλγία, συνθέσεις προσεκτικά δομημένες αλλά και κιθαριστικές ολιγάριθμες (γι αυτό και αποτελεσματικές) μαχαιριές που χαράζουν την pop στρογγυλάδα τους. Τα E.P. που ακολούθησαν αφήνουν να διαφανεί μια πιο σκοτεινή κατεύθυνση, για να δούμε. 

20 - Wędrujący Wiatr “O Turniach, Jeziorach I Nocnych Szlakach

Έχουν ξεχειλώσει τόσο πολύ τα όρια αυτού που αποκαλούμε Black Metal σήμερα (ας το ξαναγράψουμε: Ο μόνος τομέας της ακραίας μουσικής σήμερα που επιμένει να εξελίσσεται) που ένα τέτοιο άλμπουμ ακούγεται σαν αναχρονισμός: Η παραγωγή είναι εξόχως lo-fi (αν και ο προσεκτικός ακροατής μπορεί να παρακολουθήσει ό,τι συμβαίνει εδώ μέσα) αλλά το ενδιαφέρον έγκειται στις συνθέσεις. Ναι, όλες οι χαρακτηριστικές μινόρε κλίμακες είναι εδώ, όπως και το χαώδες reverb, αλλά οι συνθέσεις είναι πραγματικά εξαιρετικές: Κάθε γέφυρα σε κάθε track οδηγεί ως γέφυρα προς ένα άλλο σύμπαν - πάντοτε όμως νυχτερινό και ερεβώδες. Αυτό το άλμπουμ σε βυθίζει πραγματικά στο γνώριμο αυτό σύμπαν που συναντούσαμε στις πρώτες εκείνες θρυλικές κυκλοφορίες που διαμόρφωσαv το black metal οπως το αγαπήσαμε. Κανείς αφοσιωμένος φίλος του είδους δε θα καταφέρει να αποφύγει την έκσταση. 

21 - Brian Eno “The ship” (Warp Records)

Ίσως η πιο όμορφη συνύπαρξη της ambient πλευράς του Eno με αυτή του τραγουδοποιού, το "The Ship" είναι ταυτόχρονα και το πιο σκωπτικό άλμπουμ του. Ένα άλμπουμ σκοτεινό, αλλά και αισιόδοξο συνάμα. Σκεφτείτε μόνο πως έχουν περάσει 40 χρόνια και βάλε από το Another Green World, Eno κι όμως ο θαυματουργός κύριος Eno αναζητά ακόμα καινούργια μουσικά εδάφη και, ακούγοντας το "The Ship" μένεις με τη βεβαιότητα πως δε θα σταματήσει ποτέ, ψάχνοντας για τους ήχους εκείνους που κανείς δε θα εχει ξανακούσει. Στο δε κλείσιμο μας περιμένει ένα μικρό σοκ: Ο Eno διασκευάζει το "I'm set fre" των Velvet Underground μετατρέποντας το σε μια καθαρτήρια ελεγεία. Και μόνο γι αυτό, θα άξιζε μια θέση στη λίστα.

22 - Vangelis "Rosetta" (Decca)

Ενώ τα μαθηματικά και η επιστήμη γενικότερα μας υπαγορεύουν πως το άπειρο δεν έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος, ήρθε αυτός ο δίσκος για να το επαναπροσδιορίσει. Για μένα λοιπόν, ξεκινά και τελειώνει με το "Rosetta" - για φέτος τουλάχιστον. Παράξενο: Όλοι υποτίθεται πως περιμένουμε το sequel που στήνει ο Denis Villeneuve για το Blade Runner, δε διάβασα σχεδόν καμία αναφορά για τούτο εδώ, και ειλικρινά δε καταλαβαίνω το γιατί: Το αριστουργηματικό "Rosetta" δεν αποτελεί απλά την καλύτερη δουλειά του Βαγγέλη Παπαθανασίου εδώ και δεκαετίες, αποτελεί ταυτόχρονα και ένα θεαματικά πολυεπίπεδο αφήγημα: Δεν υπάρχει bleep εδω μέσα που να μην έχει λόγο ύπαρξης, σε έναν δίσκο που συνδυάζει το δέος με την τρυφερότητα. Βρείτε μου ρε σεις έναν άλλο μουσικό σήμερα που να πετυχαίνει αυτό το ταίριασμα. 

23 - Cosmos “Cosmos” (Self Released)

To o,τι γενικότερα κάτι ρίχνουν στο νερό εκεί στην Αυστραλία το χουμε καταλάβει αλλά τούτο εδώ παρολίγο να μου ξεφύγει. Και θα ήταν κρίμα, γιατί το ομώνυμο άλμπουμ των Cosmos επιστρέφει στην garage ψυχεδέλεια των αγαπημένων 70s όχι με λατρευτική διάθεση, αλλά αποφασισμένο να αναμετρηθεί στα ίσα μαζί της. Οι κιθάρες δεν είναι πάντα fuzzαρισμένες, η διαχρονική αναφορά δεν είναι "ριζωμένη" απαραίτητα σε μια δεκαετία, η "βρώμικη" παραγωγή δεν κρύβει κάποια επιτήδευση, και οι συνθέσεις δεν επεκτείνονται ελλείψει εμπνεύσεως. Προσθέστε και μια αλυσίδα εκπληκτικών μπασογραμμών και ιδού, ένα άλμπουμ που έπρεπε να κυκλοφορεί αποκλειστικά σε βινύλιο, κι όμως "φύτρωσε" στο bandcamp. 

24 - Charles Bradley “Changes” (Daptone Record)

Ναι, είναι ο James Brown μεταμορφωμένος. Ναι, έχει ξαναγίνει. Ναι, όλο βρωμάει vintag-ίλα από χιλιόμετρα. Αλλά εδώ δε μπορούμε να μιλάμε για σκέτη αντιγραφή. Γιατί αν ο James Brown ήταν out of this earth ούτως ή άλλως, ο Charles Bradley είναι και αυτός ένας brother from another planet (θυμηθείτε την ταινία του John Sayles), και με αυτό το βλέμμα επισκέπτεται το 2016 αλλά και όλη σχεδόν την νεότερη δυτική ιστορία, αναζητώντας τη soul εκεί όπου μέχρι πρότινος συναντούσες μόνο σκοτάδι. Διόλου τυχαίο που το άλμπουμ παίρνει τον τίτλο του από μια διασκευή, την καλύτερη που ακούστηκε φέτος: Με το "Changes", ο Bradley επαναπροσδιορίζει το "Black" στους Black Sabbath.

25 - Van der graaf generator "Do not disturb" (Esoteric Antenna)

Το τρίτο κατά σειρά reunion τους, και τίποτα μοιάζει να μην έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια. Με άλλα λόγια, ο Peter Hammill επιμένει να εξερευνά τη μελαγχολία της φθοράς κορμιών και συναισθημάτων, αλλά και το τρίο επιμένει να στήνει ρυθμικές παγίδες σε κάθε κομμάτι. Σε κάτι κριτικές διάβασα παράπονα για την "εσωστρέφεια" μιας μπάντας που "δεν έχει καμία επαφή με το τι συμβαίνει μουσικά στον κόσμο". Οι τύποι που τα έγραψαν αυτά πρέπει να γράφουν μόνο για φαρμακεία με το  που θα μπει το 2017. Γιατί η διαδρομή που έπρεπε να κάνουν ήταν εξ' αρχης η αντίστροφη: Πάνω στις hammond "πλάτες" του Alfa Berlina, οι Radiohead έστηναν άνετα δυο - τρία κομμάτια, το Room 1210 (με την εκπληκτική του γέφυρα) άνετα στέλνει αδιάβαστο τον Jim O' Rourke, και όλο γενικά το άλμπουμ μοιάζει σαν μια αυθάδικη αντιπρόταση στους εθισμένους στον ενθουσιασμό ακροατές που περιμένουν κάθε κομμάτι να ξεπηδά από το άλμπουμ και να κάνει βουτιά στ' αυτιά τους. Το "Do not disturb" είναι δίσκος που απαιτεί την προσοχή του, τη συνεργασία του - με άλλα λόγια, ένας δίσκος για ακροατές.

26 - Ψ.Χ. “Το φως το αληθινό” (Self released)

Καμιά αμφιβολία περί του αν πρόκειται για παρωδία ή παράνοια. Από το πρώτο κομμάτι τους, που έσκασε πριν καποια χρόνια στο youtube, μέχρι σήμερα, με αυτό το άλμπουμ, οι ΨΧ επιμένουν να διερευνούν, πέρα από τα στενά όρια της black metal αισθητικής και "ευπρέπειας", τα σκοτάδια εκείνα που προκαλούν πραγματικές ανατριχίλες - τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά. Δυστυχώς, το άλμπουμ πάσχει από μια απουσία συνοχής (έπρεπε να χωρέσουν εδω μέσα όλες οι μέχρι σήμερα συνθέσεις τους;), ανάμεσα όμως στα καλύτερα εξ αυτών ("Κουκουβάγιες", "Και θα με τρωω ζωντανό") υπάρχει ένα κομμάτι εδώ με τον τίτλο "Η Νύχτα της Κρυστάλλινης Σιωπής" που είναι με διαφορά το καλύτερο που έχει να επιδείξει φέτος αυτή η μουσική - έστω και σ' αυτή, την πιο "απωθητική" μορφή της. Το δε γύρισμα σε ρεμπέτικες αρμονίες, τιτάνιο touch of genius. Και το λυρικό φινάλε των "Νεκρικών Φεγγαριών", μοναδικό απόσταγμα μελαγχολίας για φέτος.

 

27 - The Last Shadow Puppets “Everything You've Come to Expect” (Domino)

Από τη φύση τους, οι LSP θα ακούγονται πάντα σαν ένα ευφάνταστο side project και αυτό, στη συγκεκριμένη περίπτωση, μοιάζει να είναι και η "ευλογία" τους. Είναι ο δεύτερος δίσκος τους - εκεί όπου ένα συγκρότημα που έχει ξεκινήσει δυναμικά, συνήθως τα σκατώνει. Οι Last Shadow Puppets πάλι, όχι μόνο δεν τα σκάτωσαν, αλλά εστίασαν στις αναφορές εκείνες που διαπερνούσαν το κοινό τους εξ αρχής. Εδώ λοιπόν οι Beatles, εδώ και ο John Barry η σκιά του οποίου πλανιέται πάνω από τις ενορχηστρώσεις, εδώ και οι πιο μελαγχολικές στιγμές των Arctic Monkeys αλλά και αυτό το tongue-in-cheek στοιχείο που, τι να κάνουμε, δε μεταφράζεται στα ελληνικά, κυρίως επειδή είναι τόσο ανελέητα βρετανικό. Όταν δε "μαρσάρουν" (όπως στο κομμάτι από κάτω), το πάρτι αγγίζει διονυσιακά επίπεδα.

  

28 - Θύτης "Ποίηση τουαλέτας" (Self released)

Κανείς δίσκος της εγχώριας σκηνής δεν τέσταρε περισσότερο τα όρια του old-school όσο αυτός, κανείς δίσκος επίσης δεν τέσταρε περισσότερο τα όρια ανοχής του κόσμου εκείνου που επιστρέφει σ' αυτή τη μουσική για να σπάσει πλάκα. Τίποτα εδώ δε "χτυπάει" άσφαιρα: Δυναμική παραγωγή, άκρως τσαμπουκαλεμένες ερμηνείες, στίχοι οργισμένοι, χυδαίοι και προσβλητικοί απέναντι σε κάθε κέντρο εξουσίας (Αστυνομία, Εκκλησία, Πολιτική Ορθότητα), με αναφορές που σκάνε από το πουθενά, θεματική συνειδητά αναρχική (ακούστε το "Εγω ή αυτοί", ενα "μακρύ hip-hop" για τον Κώστα Πάσσαρη) αλλά και ένα καυστικό χιούμορ που όχι μόνο δεν αφαιρεί, αλλά αντιθέτως προσθέτει δηλητήριο. Δίσκος-σημείο αναφοράς για το είδος - τουλάχιστον στο Ελληνικό γήπεδο.

29 - Wovenhand “Star Treatment” (Sargent House / Glitterhouse)

Δεν ξέρω αν βλέπω φαντάσματα (ή αν τα ακούω), αλλά η φωνή του David Eugene Edwards θυμίζει περισσότερο Bowie από ποτέ σ' αυτό το άλμπουμ, που μοιάζει να είναι από τα πιο "βρώμικα" και εξωστρεφή της μέχρι τώρα δισκογραφίας του. Το country άρωμα δε χάνεται, αλλά οι τόνοι εδώ είναι πολυποίκιλοι όσο ποτέ: Μουσικά ο δίσκος κινείται ανάμεσα στον Bowie, αλλά και τους Stooges, ανάμεσα στους Birthday Party και τους Southern Death Cult, και ενδιαμέσως ο Eugene συνθέτει μικρές τετράλεπτες εκρήξεις που προσκαλούν τον ακροατή σε μια σειρά μαγευτικών αφηγήσεων. Στο Crystal Palace, που έρχεται "καβάλα" σε ινδιάνικο τέμπο τραγουδά, σε ένα διαρκώς επεκτεινόμενο ρεφρέν: "Crystal palace, big Texas, runnin high horse fever / it is so colorful o Colorando, Colorando Hinhanni / come up here, come up here to see / The eye of Laben overlooking all he sees / come away with me". Ένα ταξίδι που παρακολουθείς μέχρι τέλους - μετά απλώς ξαναβάζεις τον δίσκο από την αρχή. 

30 - Fatima Al Qadiri “Brute” (Hyperdub)

Ένα ambient διαμάντι που πέρασε στο ντούκου. Διαμάντι, πρώτα απ' όλα για τη ματιά του: Η Fatima Al Qadiri ξεκινά από μια καταγγελτική διάθεση (το άλμπουμ ξεκινά με ασύρματες συνομιλίες αστυνομικών που βρίσκονται εν μέσω μιας απροσδιόριστης συμπλοκής) την οποία όμως και εξετάζει από το βλέμμα ενός διαπλανητικού παρατηρητή. Έτσι, ζητήματα όπως αυτό της βάρβαρης καταστολής αλλά και της συνεχούς καταπίεσης των περιθωριοποιημένων ομάδων, εγγράφονται ως φάλτσες νότες μιας συνθετικής αντήχησης (βοηθά και η παραγωγή) που μας κρατά σε νοητή απόσταση από την όποια δράση. Και οι υπέροχες μελωδίες παραπέμπουν στις πιο μινιμαλιστικές στιγμές του ιδιώματος - δίχως να αποκλείουν όμως το Δέος. Χωρίς πλάκα, οι οπαδοί του Dauði Baldrs ας το ακούσουν προσεκτικά.